Trước đây tọa lạc tại phường Nhân Chính (quận Thanh Xuân), nay đình thuộc phường Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. Đình còn được dân gian gọi bằng cái tên thân thuộc là đình "Con Cóc", một biệt danh gắn liền với những truyền thuyết độc đáo và ước vọng nhân dân.
Vị thế kiến tạo nên sự linh thiêng của ngôi đình là một dải đất rộng với bố cục phong thủy tuyệt vời. Cảnh quan ao đình được ví von là đĩa mực, gò đất nổi giữa ao là nghiên mực, con đường phía trước như cây bút gác trên đĩa mực, và thửa đất bên trái là trang sách mở. Sự sắp đặt tự nhiên này khiến người dân tin rằng đây là đất kỳ lân, lại có ao bút, gò nghiên, hứa hẹn sự thịnh vượng, đời đời có người đỗ đạt cao, làm quan lớn.
Đức Thành hoàng được thờ tại đình là Lã Đại Liệu, một danh tướng thuộc dòng dõi hào kiệt. Ngài quê ở trang Liễu Chử (sau là Liễu Lâm), huyện Siêu Loại (nay thuộc Song Liễu, Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh). Trong lịch sử, Ngài từng là Tả tướng quân dưới thời Ngô Quyền. Sau khi nhà Ngô tan rã, Ngài trở thành một trong 12 sứ quân, chiếm cứ miền Tế Giang (Văn Giang, Hưng Yên). Việc thờ phụng một nhân vật lịch sử gắn liền với giai đoạn chuyển giao quyền lực của đất nước đã khẳng định vị thế và bề dày truyền thống của làng Cự Chính.
Do chính sách tiêu thổ kháng chiến chống Pháp, kiến trúc của đình đã trải qua giai đoạn hư hại nặng nề, chỉ còn giữ lại phần Hậu cung. Mãi đến những năm 90 của thế kỷ XX, nhờ vào lòng hảo tâm và công đức của mọi tầng lớp Nhân dân, đình mới được phục dựng lại với quy mô to lớn, bề thế như ngày nay.
Một trong những nét riêng biệt và độc đáo nhất của đình Cự Chính chính là truyền thuyết về tên gọi "Đình Con Cóc". Dân làng kể lại rằng, xưa kia, trước cửa đình có hai cột trụ đắp nổi hai con Cóc lớn ngồi đối diện, thể hiện ước vọng cầu mưa thuận gió hòa của cộng đồng.
Lại có một thuyết khác mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc: Chuyện kể về việc dân làng Hoa Kinh xây đình nhưng thiếu kinh phí. Một trai làng làm quan võ đã cùng cha mẹ vui vẻ mang chiến lợi phẩm là cóc vàng ra cung tiến. Cảm kích trước nghĩa cử cao đẹp này, dân làng quyết định đắp hai con cóc trước cửa đình để mọi người muôn đời nhớ ơn người công đức. Chi tiết này không chỉ là một biểu tượng tâm linh mà còn là minh chứng cho tinh thần tương thân tương ái, trọng người có công trong văn hóa làng xã.
Cạnh cổng đình hiện còn lưu giữ một giếng đá cổ, với miệng giếng được trang trí hoa văn khắc hình cánh sen tinh xảo, còn rõ nét. Một số nhà nghiên cứu căn cứ vào nét chạm khắc trên đá đã đưa ra nhận định rằng giếng có thể đã được đào vào thế kỷ XVII hoặc thậm chí sớm hơn. Cổng đình còn nổi bật với đôi câu đối mang tính gợi mở: "Giếng đá cổ, hoa văn còn sắc nét / Nhà lục lăng, đáy nước vẫn in hình".
Trước mặt đình là không gian thoáng đãng với vườn cây và ao đình được kè đá trang trọng. Giữa ao là nhà Lục lăng với đầu đao cong mềm mại, nơi có bệ đá đặt nền nhà, được dùng làm nơi Tắm Thánh trong các ngày lễ hội. Phía bên trái đình xưa kia có Miếu Hai cô do quan Khâm sai Lê Hoan cho xây lại, sau này được dời về phía sau đình một chút để hài hòa với quy hoạch cảnh quan chung, tạo nên một quần thể di tích thống nhất.
Về mặt lịch sử, đình Cự Chính còn ghi dấu ấn quan trọng trong các sự kiện lớn của dân tộc. Tương truyền, cuối năm 1426 đầu năm 1427, trong cuộc vây hãm thành Đông Quan của nghĩa quân Lam Sơn, một cánh quân đã chọn đình Cự Chính, chùa Bồ Đề làm bản doanh. Đặc biệt, trong những ngày Cách mạng tháng Tám lịch sử năm 1945, sân đình Mọc Cự Chính là nơi đồng chí Lê Đức Vân thay mặt Mặt trận Việt Minh tuyên bố xóa bỏ chính quyền cũ, thành lập chính quyền cách mạng, cử đồng chí Nguyễn Trần Đỗ làm Chủ tịch lâm thời làng Chính Kinh. Sự kiện này đã biến ngôi đình trở thành một di tích cách mạng kháng chiến.
Hiện nay, đình Cự Chính vẫn còn lưu giữ một kho tàng di vật quý giá như ngai thờ, kiệu thờ, 21 bia đá và nhiều đồ thờ tự khác. Hằng năm, lễ tế Thành hoàng Lã Đại Liệu được tổ chức vào ngày 12 tháng Giêng và 18 tháng Mười âm lịch. Đặc biệt, vào ngày 12 tháng Hai năm Đại hội 5 làng, dân làng Cự Chính lại tổ chức lễ hội quy mô lớn, thu hút đông đảo người dân tham gia.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc nổi bật, đình làng Cự Chính đã được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia vào năm 1990. Đến ngày 03/10/2008, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tiếp tục ra quyết định gắn biển Di tích cách mạng kháng chiến cho đình Cự Chính.
Đình Cự Chính xứng đáng là một công trình văn hóa quý giá, nơi bảo tồn những giá trị tinh thần và là niềm tự hào của người dân Kẻ Mọc./.
Phòng Văn hóa - Xã hội phường